بدعت عمر در اذان
شیعه و سنی متفق هستند که در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله "حی علی خیر العمل" جزئی از اذان بوده است (۱). ولی عمر در زمان خلافتش تصمیم گرفت "حی علی خیر العمل" را از اذان حذف کند. قوشچی (از علمای اهل سنت) می‌نویسد: خلیفه دوم در منبر گفت: سه چیز در زمان پیغمبر صلّی اللّه علیه وآله بود که من از آن جلوگیری می‌کنم و حرام می‌دانم و هر کسی انجام دهد به کیفر می‌رسانم: متعه زنان، حج تمتع و گفتن حی علی خیر العمل (۲)!!!
عمر علت این بدعت را اینچنین بیان کرد: وقتی موذن می‌گوید حی علی خیرالعمل مردم تصور می‌کنند نماز بهترین عمل هاست فلذا همه کارها را ترک می‌کنند و رو به نماز می‌آورند. و مبادا به خاطر این تصور که نماز بهترین اعمال است به جهاد نروند! (۳)
*****
(۱) " حی علی خیر العمل " کان فی الاذان علی عهد الرسول صلی الله علیه وآله: وبه قالت الامامیة بل عندهم اجماعی کما عن السید المرتضی فی الانتصار ص ۳۹ الجواهر ج ۹ ص ۸۱ وغیرهما، بل اعترف به غیرهم: راجع: سنن البیهقی ج ۱ / ۵۲۴ - ۵۲۵، السیرة الحلبیة ج ۲ / ۱۰۵ ط ۱۳۸۲ ه سعد السعود ص ۱۰۰، مقاتل الطالبیین
ص ۲۹۷، جامع أحادیث الشیعة ج ۴ / ۶۸۵ - ۶۸۶، البحار ج ۸۴ / ۱۰۷، جواهر الاخبار والاثار المستخرجة من لجة البحر الزخار ج ۲ / ۲۹۱ و ۱۹۲، الامام الصادق والمذاهب الاربعة ج ۵ / ۲۸۳، میزان الاعتدال للذهبی ج ۱ / ۱۳۹، لسان المیزان ج ۱ / ۲۶۸، نیل الاوطار للشوکانی ج ۲ / ۳۲، دعائم الاسلام ج ۱ / ۴۵، البحار ج ۸۴ / ۱۷۹، الروض النضیر ج ۱ / ۵۴۲ وج ۲ / ۴۲، منتخب کنز العمال بهامش مسند أحمد ج ۳ / ۲۷۶، کنز العمال ج ۴ / ۲۶۶، دلائل الصدق ج ۳ / ۹۹ و ۱۰۰ عن مبادی الفقه الاسلامی للعرفی ص ۳۸، سیرة المصطفی للسید هاشم معروف ص ۲۷۴.
(۲) شرح التجرید للقوشجی ط ایران ص ۴۸۴ مبحث الامامة، کنز العرفان للسیوری ج ۲ / ۱۵۸ عن الطبری فی المستنیر، الغدیر ج ۶ / ۲۱۳، جواهر الاخبار والاثار ج ۲ / ۱۹۲ عن التفتازانی فی حاشیته علی شرح العضدی، الصراط المستقیم للبیاضی ج.
(۳) السبب فی حذف " حی علی خیر العمل " من الاذان؟ عن عکرمة قال: قلت لابن عباس أخبرنی لای شئ حذف من الاذان " حی علی خیر العمل " قال: أراد عمر أن لا یتکل الناس علی الصلاة ویدعوا الجهاد فلذلک حذفها من الاذان. راجع: دراسات وبحوث فی التاریخ والاسلام ۱ / ۲۳۸ عن الایضاح ص ۲۰۱ - ۲۰۲، دعائم الاسلام ج ۱ / ۱۴۴، البحار ج ۸۴ / ۱۵۶ و ۱۴۰، علل الشرائع ج ۲ / ۵۶، دلائل الصدق ج ۳ / ۱۰۰ عن مبادی الفقه الاسلامی للعرفی ص ۳۸، الروض النضیر ج ۲
/ ۴۲ سیرة المصطفی للسید هاشم معروف ص ۲۷۴، الصحیح من سیرة النبی الاعظم ج ۳ / ۹۷.
